Home » Bądź na bież… » Mikroplastiki w kosm…

Mikroplastiki w kosmetykach – nowy obowiązek raportowania do ECHA

14 lipca, 2025
Bez kategorii, Legislacja

Mikroplastiki pod lupą REACH w kontekście prawnym

Od października 2023 roku obowiązują nowe przepisy REACH (rozporządzenie 2023/2055¹), które wprowadzają ograniczenie stosowania syntetycznych mikrocząstek polimerowych (SPM) – tzw. mikroplastików – w wielu produktach, w tym kosmetykach.

Jego celem jest ograniczenie emisji trwałych, nierozpuszczalnych cząstek do środowiska.
Komisja szacuje, że co roku ponad 42 000 ton mikroplastików, z różnych branż, dodawanych celowo trafia do środowiska.

To co od samego początku działań nad regulacją jest problematyczne to podejście do identyfikacji substancji podlegających zakazowi stosowania oraz specyficzne reguły (derogacje) pozwalające na stosowanie substancji w określonych kategoriach produktowych. Nie mamy jednoznacznego katalogu nazw (chemicznych/INCI) substancji podlejących zakazowi. O tym czy dany akt prawny obowiązuje czy nie decyduje nie tylko struktura chemiczna substancji, ale również jej właściwości fizykochemiczne i zastosowanie. Dlatego określenie czy należy daną substancję usunąć z wyrobu czy nie (aby się do nowego obowiązku dostosować) jest trudne w praktyce…

Jednak dla firm działających w branży kosmetycznej równie istotny jak sam zakaz, jest nowy obowiązek raportowania do ECHA za pośrednictwem systemów IUCLID i REACH-IT (opisany w Reporting Requirements ECHA z 16.04.2025r²).

Kogo dotyczy nowe prawo?

Obowiązki obejmują wszystkie podmioty wprowadzające do obrotu produkty lub mieszaniny zawierające SPM – także w branży kosmetycznej.

Do mikroplastików (SPM) należą, wg dodatku 78¹ do zał. XVII, Rozp. (WE) 1907/2006:

Polimery, które są substancjami stałymi i które spełniają obydwa poniższe warunki:

a) są zawarte w cząstkach i stanowią co najmniej 1 % m/m tych cząstek lub tworzą nieprzerwaną powierzchnię powlekającą te cząstki;
b) co najmniej 1 % m/m cząstek, o których mowa w lit. a), spełnia dowolny z poniższych warunków:

(i) wszystkie wymiary cząstek są równe lub mniejsze niż 5 mm;

(ii) długość cząstek jest równa lub mniejsza niż 15 mm, przy czym stosunek długości tych cząstek do ich średnicy jest większy niż 3

Nie dotyczy to polimerów naturalnych (które nie są zmodyfikowane chemicznie), polimerów niezawierających atomów węgla w swojej budowie, polimerów ulegających biodegradacji (zgodnie z dodatkiem 15¹) i rozpuszczalnych w wodzie (>2g/l, zg. z dodatkiem. 16¹)– o ile spełniają kryteria REACH.

Kiedy zaczynają obowiązywać ograniczenia w stosowaniu mikroplastików w kosmetykach?

Produkt kosmetyczny	Zakaz wprowadzania do obrotu	Okres przejściowy
Spłukiwalne (rinse-off, np. peelingi)	od 17 października 2023	brak
Niespłukiwalne (leave-on, kremy, balsamy)	od 17 października 2029	6 lat
Kolorówka (usta, paznokcie, makijaż)	od 17 października 2035	12 lat*
Leave-on z mikrokapsułkami zapachowymi	od 2031 r.	6 lat

Nowy obowiązek raportowania – kto, kiedy, jak?

Dla produktów objętych derogacją firmy mają obowiązek corocznego raportowania do ECHA. Obowiązek raportowania będzie niezależny od tonażu i niepodlegający opłatom.

Kto musi raportować?

Producenci

Importerzy

Użytkownicy przemysłowi

Dostawcy końcowi *

(*Dostawcą może być producent, importer lub przemysłowy użytkownik końcowy, który wprowadza produkty do obrotu po raz pierwszy do użytku profesjonalnego lub użytku dla ogółu społeczeństwa. Dystrybutorzy nie mają obowiązku raportowania)

Kiedy?

– Do 31 maja 2026 (za rok 2025): dla derogacji 4a (zastosowania przemysłowe)
– Do 31 maja 2027(za rok 2026): dla derogacji 5 (np. kosmetyki leave-on, kolorówka)

Jak to zrobić? – IUCLID i REACH-IT

IUCLID

To system informatyczny ECHA do składania dossier chemicznych. W maju 2024 r. udostępniono w IUCLID dedykowany szablon dla zgłoszeń mikroplastików.

Dane wprowadzamy przez:

web-portal IUCLID (wersja online3,4),

aplikację desktopową (dla bardziej złożonych zgłoszeń).

Fot. 1. Widok fragmentu portalu IUCLID wg ^{3, 4}

REACH-IT

To portal do przesyłania zgłoszeń z IUCLID do ECHA. Po zakończeniu uzupełniania danych, eksportuje się plik. i6z do REACH-IT i przesyła jako „Submission”.

Jakie dane trzeba zgłosić?

Nazwa substancji (INCI / IUPAC)	Pełna nazwa substancji chemicznej zgłaszanej jako SPM.
Numer CAS / EC	Identyfikatory chemiczne zgodnie z REACH.
Forma fizyczna (np. granulat, płatek, proszek)	Opis formy fizycznej, w jakiej występuje SPM (do wyboru z listy).
Czy występuje jako cząstka stała (< 5 mm)?	Oceń, czy substancja występuje jako cząstka zgodnie z dodat. 781.
Stężenie SPM w mieszaninie (%)	Podaj procent masowy w gotowej mieszaninie.
Czy obecność SPM jest zamierzona?	Czy SPM został celowo dodany do produktu?
Opis zastosowania (np. leave-on cream)	Przeznaczenie i sposób użycia produktu.
Kod zastosowania CN/TARIC	Uzupełniony o HS (Harmonized System) zgodnie z zał. II 2
Obliczona emisja roczna do środowiska (kg/rok)	Szacunkowa emisja zużycia do środowiska (do wyboru z listy orientacyjne przedziały procentowe (0.1-10%; 10-30% itp.) (która obejmuje również ilość mikrocząstek polimerów syntetycznych uwolnionych do środowiska podczas transportu).
Typ użytkownika końcowego (konsument / profesjonalista / przemysł)	Kto używa produktu zawierającego SPM.
Zastosowana derogacja (jeśli dotyczy – np. 4a, 5b)	Podaj numer derogacji, jeśli stosujesz odstępstwo.
Nazwa firmy	Pełna nazwa zgłaszającego podmiotu.
Numer REACH-IT (UUID)	Numer UUID konta REACH-IT.
Osoba odpowiedzialna za zgłoszenie	Imię i nazwisko osoby zgłaszającej.
Data złożenia raportu	Data wysyłki pliku. i6z do ECHA.

Co z derogacjami?

Są dozwolone w przypadku:
– zastosowania przemysłowego (4a),
– trwałej zmiany formy (5b),
– zamknięcia cząstek w matrycy (5c),
– mikrokapsułek zapachowych (z okresem przejściowym).

Oznakowanie IFUD (Instructions for Use and Disposal) dotyczy kosmetyków zawierających syntetyczne polimerowe mikrodrobiny (SPM), które nadal są dopuszczone do obrotu w ramach derogacji. Szczegółowo opisane w pierwszej części przewodnika Komisji Europejskiej⁵.

Producenci mają obowiązek:

informować konsumentów o obecności mikroplastików,

umieszczać stosowne oznaczenie na opakowaniu, ulotce lub stronie internetowej.

Przykład oznaczenia IFUD:

„Ten produkt zawiera mikroplastik”

lub

„Zawiera syntetyczne mikrocząstki polimerowe – nie usuwać do kanalizacji. Chronić środowisko.”

Oznakowanie to ma na celu zwiększenie świadomości ekologicznej oraz zapewnienie zgodności z obowiązującymi przepisami REACH. Szczegółowy format i sposób udostępniania IFUD powinien być dostosowany do rodzaju produktu i dostępnych środków informacyjnych.

Oznakowanie jest obowiązkowe dla derogacji 5b, jeśli zmiana formy SPM występuje na etapie użycia produktu dopiero przez konsumenta, np. akrylowy proszek do utwardzania paznokci z brokatem. Produkt taki będzie musiał zawierać oznakowanie (piktogram) lub informację, aby konsument nie spłukiwał opakowania i ewentualnych resztek produktu do kanalizacji.

Szczegółowy format i sposób udostępniania IFUD powinien być dostosowany do rodzaju produktu i dostępnych środków informacyjnych.

Poniżej piktogram IFUD zaproponowany przez branżę przemysłu kosmetycznego:

Pewne odstępstwo będzie można zastosować dla produktów, które mają szczelnie zamknięte opakowanie, np. aerozole, airlessy. W tym wypadku piktogramy informujące jak zutylizować opakowanie (dotąd już stosowane), mogą być wystarczające.

Jednocześnie przewodnik nie proponuje zatwierdzonych, oficjalnych badań potwierdzających, że dany produkt kosmetyczny w pełni klasyfikuje się pod daną derogację (np. mikrodrobiny użyte do produktu całkowicie zmieniły już swoją formę, przereagowały w 100% – mikrodrobiny już nie występują). Co budzi wiele obaw i zasadność korzystania z derogacji.

Nie miej jednak, wszelkie formy badań zbieranych o produkcie będą z pewnością pomocne w przypadku ewentualnej kontroli (np. analiza cząstek stałych o rozmiarach <5mm metodą mikroskopii świetlnej, Ramana, FTIR, XRD lub filtracji membranowej po odpowiednim przygotowaniu próbki).

Co musimy zrobić już teraz?

Zidentyfikuj SPM w swoim portfolio – analiza INCI, deklaracji dostawców, testy.

Zbieraj dane o ilościach, formie fizycznej, zastosowaniu – to podstawa raportu.

Załóż konto w IUCLID i REACH-IT – i przetestuj działanie systemu.

Konsultuj się z dostawcami – poproś ich o informację o biodegradacji (wg OECD 301/310 wg dodatku 15¹) oraz dane o rozpuszczalności (>2g/l, zgodne z dodatkiem. 16¹).

Nowe obowiązki raportowe dla mikroplastików to realne zobowiązanie dla branży kosmetycznej – nawet jeśli firma nie produkuje mikroplastiku bezpośrednio. System IUCLID stanie się narzędziem nie tylko dla chemików, ale również specjalistów ds. regulacji i zrównoważonego rozwoju.

Brak zgłoszenia będzie traktowany jako naruszenie REACH, dlatego już teraz warto przygotować dane i zespół na nadchodzące terminy.

Literatura:

ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) 2023/2055 (zmieniające załącznik XVII do rozporządzenia (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH) w odniesieniu do mikrocząstek polimerów syntetycznych) https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32023R2055